پیرانشهر

پیرانشهر یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستان پیرانشهر در شمالغربی ایران است.

شهر پیرانشهر در جنوب غربی استان آذربایجان غربی و در کنار مرزهای جمهوری اسلامی با عراق واقع شده است.

وجه تسمیه

نام پیرانشهر در طول تاریخ سه بار تغییر کرده است. ابتدا و در بسیاری از منابع قدیمی نام لاجان داشت.لاجان شکل کردی لاهیجان میباشد.شهر لاهیجان در شمال ایران نیز توسط گیلکها و مازندرانیها لاجان یا لاجون نامیده می شود که شکل تحریف شده واژه فارسی لاهیجان می باشد.لاجان الان دشتی است در شمال شرقی پیرانشهر و بیشتر قبایل مامش ساکن آنند. این نام به مرور به خانه تغییر یافت . برخی این نام را برگرفته از خان یا ارباب و گروهی دیگر آنرا به معنای کاروانسرا به دلیل وجود چشمه ها و کاروانسرا و نزدیکی به مرز می دانند. دسته ای از عشایرکرد بنام پیران در سال 1280 شمسی به منطقه ی خانه آمده وسکنی گزیدند. سپس در سال 1349 نام این شهر با اخذ از نام عشیره پیران به پیرانشهر تغییر یافت . نام رسمی این شهر پیرانشهر که به زبان محلی کردی آن را پیرانشار تلفظ می کنند . هر چند نام خانه هم همچنان در بین اهالی این دیار استعمال می شود. ظاهرا مکانی که یاقوت حموی بنام خان خاصبک در کنار به صور ضبط کرده می تواند اشاره به خانه باشد.

مردم‌شناسی

بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این شهر برابر با ۵۷٬۶۹۲ نفر بوده است^[۱]. زبان رایج در این شهر کردیکردی، لهجه سورانی، زیرلهجه مکریانی تکلم می‌نمایند. این شهر دارای چهار ایل به نامهای منگور، مامش و ایل پیران وایل موریک است که مجموعاً بلباس خوانده می‌شوند. است. مردم این شهر به زبان

نرخ رشد جمعیت پیرانشهر سالانه ۸/۱ درصد است و بیشترین میانگین نرخ رشد جمعیت استان آذربایجان غربی مربوط به پیرانشهر است

کارخانه قند

این کارخانه درسال ۱۳۴۷ توسط شرکت بلژیکی اوکماس و از طریق وزارت صنایع در ۵ کیلومتری جاده پیرانشهر-نقده واقع در استان آذربایجان غربی احداث شد، و طی سالهای فعالیت خود، با استفاده از توانمندی‌های موجود از ظرفیت ۱۰۰۰ تن به ۲۵۰۰ تن چغندر در روز توسعه یافته‌است. محصول تولیدی این واحد ۳۰٬۰۰۰ تن شکر سفید و ۳ میلیون لیتر الکل طبی و ۱۵٬۰۰۰ تن تفاله خشک در سال می‌باشد. کارخانه قند پیرانشهر با جذب ۳۶۵ هزار تن چغندرقند، مقام دوم بیشترین چغندر تحویلی را در کشور کسب کرده است.

آثار باستانی

آثار باستانی شهرستان پیرانشهر عبارتند از : ـ قه لاتی شای : قه لات در کردی به معنی قلعه و شا همان شاه و ی نسبت است . تپه ای قدیمی متعلق به دوره ی ساسانیان در آبادی قدیمی پسوه در بخش لاجان و حدود 24 کیلومتری شرق پیرانشهر . ـ قه لات جلدیان : قلعه ای در روستای جلدیان بر سر راه جاده ی اشنویه . ـ قه لات شین آباد : تپه ای در روستای شین آباد در دو کیلومتری جنوب شهر واقع است. ـ تپه گرد آشوان : واقع در ر وستایی به همین نام در منطقه لاجان که الان جزیی از شهر می باشد.

مکان های دیدنی و تاریخی و یا جاذبه های طبیعی دارای آثار باستانی و مکان های دیدنی بسیاری می باشند که متاسفانه مطالعات در خوری در این مورد نشده است زیرا آثار مکشوفه تاریخی بسیار در منطقه گواه مدعای قدیمی بودن آن است